Koncentrator tlenu jest urządzeniem wykorzystywanym w medycynie do dostarczania pacjentowi ciągłych dostaw powietrza ze zwiększoną zawartością tlenu. Stanowią tańszą i bezpieczniejszą alternatywę dla butli ze sprężonym tlenem, które w razie wycieków mogą podnosić ryzyko wybuchu pożaru. Mogą być również wykorzystywane jako stałe źródło tlenu do procesów przemysłowych.
Zasada działania
Każdy koncentrator powinien mieć możliwość zapewnienia stabilnych dostaw tlenu w trybie pracy ciągłej. Najprostsze modele posiadają w środku dwa cylindry wypełnione zeolitem, który jest zdolny adsorbować azot z powietrza. W każdym cyklu jeden z cylindrów jest napełniany powietrzem do ciśnienia 138 kPa (1.36 atmosfery), aby zeolit pochłonął zawarty w powietrzu azot. Drugi cylinder, w tym samym czasie, po przepompowaniu pozostałego tlenu do dalszych części instalacji, jest dekompresowany do ciśnienia atmosferycznego, aby oddał zaadsorbowany azot. Cykle powtarzają się bezustannie i zwykle trwają około 20 sekund. Proces ten nazywa się Pressure Swing Adsorption (PSA). Przeciętne koncentratory zapewniają stałe dostawy powietrza o stężeniu tlenu od 50 do 90% w ilości około 5 litrów na minutę. Obecnie są dostępne modele zapewniające do 10 litrów bogatego w tlen powietrza o wadze i rozmiarach niewiele większych od modeli "pięciolitrowych".
Bezpieczeństwo
Koncentratory tlenu są dużo bezpieczniejsze niż stosowane dawniej butle z tlenem, ponieważ w razie awarii nie zwiększają łącznej ilości tlenu w pomieszczeniu, przez co nie podnoszą palności przedmiotów łatwopalnych. Nie ma również ryzyka eksplozji, które istnieje w przypadku zastosowania starszej alternatywy. Są proste w obsłudze i nie wymagają specjalistycznej wiedzy do prawidłowego użytkowania, więc często są używane przez pacjentów z zaburzeniami oddychania w czasie snu i innymi chorobami układu oddechowego w ich własnych domach. Używane, uszkodzone lub przestarzałe jednostki są bezużyteczne dla celów medycznych, ponieważ od ich sprawności często zależy życie pacjenta, ale odnajdują one zastosowanie w innych dziedzinach, na przykład w amatorskim szklarstwie. Dla przeciętnego urządzenia zasilenie niewielkiego palnika acetylenowo-tlenowego nie stanowi żadnego problemu.