Tlenoterapią nazywamy podawanie tlenu, w celu najczęściej leczniczym. Tlen bierze udział w procesie oddychania i jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Oddychaniem nazywamy wymianę gazów, takich jak tlen i dwutlenek węgla, pomiędzy żywym ustrojem a środowiskiem, które go otacza. Każda tkanka potrzebuje tlenu, a niedotlenienie narządów prowadzi do nieprawidłowego funkcjonowania całego ustroju.
Tlenoterapia ma zastosowanie przy hipoksji, czyli niewystarczającym utlenowaniu tkanek. Hipoksja może towarzyszyć licznym chorobom – płuc, serca, ale i nie tylko. Następstwa wystawienia organizmu na długotrwałą hipoksję są zgubne i dotykają wielu układów. Między innymi może ona spowodować upośledzone funkcjonowanie nerek, w wyniku czego dochodzi do ich niewydolności. To jedynie jedno z wielu powikłań spowodowanych hipoksją.
Tlenoterapia ma na celu zniwelowanie deficytów tlenowych i poprawę funkcji narządów wewnętrznych. Tlen jest środkiem leczniczym, dlatego efekty tlenoterapii powinny być zawsze sprawdzane – poprzez gazometryczne badanie krwi i regularny pomiar utlenowania krwi (wykonuje się go za pomocą urządzenia o nazwie pulsoksymetr).
Pierwsza metoda jest inwazyjna, ponieważ w celu poznania wyników trzeba pobrać krew włośniczkową z opuszki palca lub płatka ucha. Natomiast u pacjentów będących w stanie ciężkim pobiera się krew tętniczą poprzez nakłucie tętnicy lub z wcześniej założonej kaniuli dotętniczej.
Druga metoda jest całkowicie bezbolesna. Podczas pomiaru pacjent trzyma na palcu niewielkie urządzenie, które oznacza procentową wysokość saturacji (wysycenia hemoglobiny tlenem). Jest to pomiar spektrofotometryczny.
Tlenoterapia może być prowadzona metodą bierną (tlenoterapia bierna) lub czynną (tlenoterapia czynna).
Wybór sposobu podaży tlenu jest uzależniony od wielkości deficytu tlenowego a co za tym idzie, od stanu pacjenta.
Współczesne rozwiązania pozwalają także na leczenie tlenem w warunkach domowych, co zwiększa komfort życia u chorych na POChP. Dość szczególną formą terapii tlenowej jest tlenoterapia hiperbaryczna, której ozdrowieńcze efekty można zaobserwować przy niektórych jednostkach chorobowych.
Prawidłowe parametry utlenowania:
| PaO2, pO2 | Ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej. | 75 – 100 mmHg |
| ctCO2 | Całkowita zawartość dwutlenku węgla w osoczu. | 22 – 28 mmol/l |
| SpO2, SaO2 | Saturacja . Wysycenie tlenem hemoglobiny. | 95 – 98% |
Tabela. Zależność pomiędzy wysyceniem hemoglobiny tlenem (SaO2) a ciśnieniem parcjalnym tlenu we krwi tętniczej (PaO2) przy pH krwi równym 7,4 i temperaturze ciała wynoszącej 37°C
| PaO2 (mm Hg) | SaO2 (%) |
| 10 | 13,5 |
| 20 | 35 |
| 30 | 57 |
| 40 | 75 |
| 50 | 83,5 |
| 60 | 89 |
| 70 | 92,7 |
| 80 | 94,5 |
| 90 | 96,5 |
| 100 | 97,4 |
Krzywa dysocjacji oksyhemoglobin
